User:ChironGT/Siciwi i-Blyde River Canyon

From Wikipedia

Template:Infobox protected areaBlyde River Canyon Nature Reserve (nobe i- Motlatse Canyon Provincial Nature Reserve) itfolakala emewukeni we-Drakensberg escarpment encenyeni yase Mpumalanga, South Africa. Lesiciba sivikela i - Blyde River Canyon, lokufaka ekhatsi tincenye tase OhrigstadBlyde Rivers  kanye nekwakheka kwemvelo ngase - Bourke's Luck Potholes, lapho i-Treur River iwela  nobe ihlangana khona ne-Blyde ngaphasi. Lesiciwi sichubeka netintsaba size sifake ekhatsi tindzawo letibitwa ngekutsi i-Devil's Window kanye ne God's Window. Leti tindzawo letatiwa kakhulu lapha e-Lowveld. Kutsiwa loku kutfolakala ngaseningizimu yaletintsaba.

Ingcoca yetindzaba i-Mogologolo (1,794 m), Mariepskop (1,944 m) kanye neHebronberg (1,767 m) tingena ngencenye letsite kulesiciwi. Kwenyuka kwaletintsaba kutsiwa kusemkhatsini kwemamitha langu 550 nalangu 1944 ngetulu kwelizinga lemfula. Tindzawo tekuvakasha kulesiciwi yi-F.H. Odendaal kanye neSwadeni,kepha kutsiwa letindzawo tivakasheleka umangabe usesifundzeni sase Limpopo. Lendzawo lengemakhilomitha lange- 290 (290km2) ilawulwa  yiMpumalanga. Loku kutfolakala kulelikhasi; (https://en.wikipedia.org/wiki/Mpumalanga_Parks_Board)


Tigodzi tase Bourke's Luck [hlela | edit source]

Lendzawo ledvonsa emehlo etivakashi itfolakala emkhatsini kwemifula i-Treur kanye ne-Blyde Rivers, kulesiciwi emnceleni longaseNyakatfo ngasenyakafto;   24° 40′ 28″ S, 30° 48′ 39″ E / 24.67444°S,30.81083°E / -24.67444; 30.81083 (Bourke's Luck Potholes). Emahhovisi alesiciwi  semvelo atfolakala khona eceleni kwesigodzi sase Moremela ngaseningizimu nelive taletintsaba.

Emanti lagijima ngaphasi kwemfula adala ema-kolks lapha kulomfula weTreur. Loku kubese kudala ema-plunge pools kulomfula we Treur. Lama kolks adale imigodzi nobe ema- giant's kettles, lamakhulu labonakalako uma ubuka ngeliso lelisuselwa etintsabeni letisetulu. Libito lawo lisuselwa kumtingeli wetimbiwa  lomkhulu yena Tom Bourke lowacombelela kutsi kungaba negolide kulendzawo kepha wangayitfoli yena lucobo lwakhe. Kunemabhuloho ebantfu labahamba ngetinyawo (pedestrian bridges) lahambela etulu lenta kutsi ibonakale ingephasi (overlooks) lemigodzi uma uhmaba kuwo.

 Emalonto Lamatsaftu[hlela | edit source]

The three rondavels

Emalonto  lamatsatfu tintsaba letitsatfu leticijile etulu letivalwe tjani. Kutsiwa letintsaba tifananiswa letindlu takadzeni letatifulelwa ngetjani. Kutsiwa ngalesinye sikhatsi tibitwa ngabodzadze labatsatfu kepha loku kubanga kudideka kubantfu ngobe kunalenye indzawo lebitwa ngeligama labonakala uma udlula lapha ku N1 road esifundzeni sase Northern Cape, kudze neningizimu.[1]

Emagama aletitsaba leticijile aletsa kubonga kumholi  wendzabuko (19th century) umnumzane Maripi kanye nemakhosikati akhe lamatsaftu. Lencenye lecodzile leseceleni kwema-Rondavela kulentsaba ibitwa ngekutsi nguMapjaneng, lokusho kutsi "Indvuna" lekhunjulwa ngekulwa nema Swazis etimphini temnhlaba letikhunjulwako. LamaLantabula etsiwe emva kwemakhosikati akhe lomholi wendzabuko – Magabolle, Mogoladikwe kanye naMaseroto. Emva kwalamalantabula kubonakala tintsaba tase Mariepskop. Ngaphandle kwalelidamu, tintsaba taseThabaneng tatiwa ngekutsi ma "sundial" nobe “ tintsaba letinesiftunti lesihambako". Kutsiwa lesitfunti sikhombisa sikhstsi selusuku.[2]

Umangabe sibhakabhaka singenawo emafu, ibukeka iyinhle kakhulu. Uma ulapha etulu etintsabeni ubuka lamLantabula abukeka amahle kakhulu. Kulendzawo, umuntfu ukhona kubona ngale kwesitiba lamalonto lamatsatfu lahacwe tintsatjana eNyakatfo neDrakensberg. Ikuvetela sitfombe lesinhle ngendlela lesimanga, ledzinga utininke sikhatsi nawuyibuka.

Kwakheka kwalamatje lamahle kungachazwa ngesayensi njenge kudzilika kwematje latsambile latfolakala ngaphasi kwemhlaba lokwenteka kancane kancane. Loku kushiya ematje lacinile ahleti ebaleni lekwenta emaLantabula lawo lesiwatfokotelako. Akukakhatsalaleki kwekutsi adzabukaphi  ngobe mahle ngempela. Tonkhe letindzawo, i-God's window, Bourkes Luck Potholes, emalantabula lamatsatfu atsatsa sikhundla sekuba yintsaba lenkhulu yesitsatfu emhlabeni wonkhe jikelele. 

I-God's Window[hlela | edit source]

Incenye lengasenigizimu lenive lesuselwe eGod's Window ngase Kowyn Pass

I-God’s Window 24°52′28″S 30°53′29″E / 24.87444°S 30.89139°E / -24.87444; 30.89139 (God's Window) indzawo ledvumile lebukisako ngencenye yase Drakensberg escarpment, ngaseningizimu nelive yalesiciwi.

Lapha tintsabakati tingemamitha langema 700 e-lowveld. Letintsaba tiletsa buhle lobufana neEden lokwaholelwa kutsi ibitwe ngaleligama lebitwa nagalo. Umangabe sibhakabhaka sivulekile, uyakhona kubona i-Kruger National Park ngaseLebombo Mountains emnceleni we Mozambique.

I-God’s Window ivela kahle efilimini i- cult film The Gods Must Be Crazy ngemnyaka wa- 1980. Ngasemaphetselweni alelifilimu, umlingisi Bushman Xi (lodlalwa ngumlimi wase Namibian N!xau) uhambela letintsaba taseGods window. Ngenca yemafu lomlingisi ucabanga kutsi ufike ekugcineni lwelive.

Sicalo saleLifasitelo bekulidvwala lebelisepulazini, kepha ngenca yequarry operation nekulinywa kwetihlahla, lilidvwala lelibukeka njengesquare belingeke lisebentiseke, ngako-ke lasuswa nguhulumende walibeka elusentseni lwale escarpment.

Indzawo kekubukela 24° 52′ 35.8″ S, 30° 53′ 19.6″ E / 24.876611°S,30.888778°E / -24.876611; 30.888778 (God's Window viewing platform) dvute lesikhumulo setimoto ikunika sitfombe lesinhle ngalokubabatekako salesihobadla selitsafa lelingentasi.

I-Fauna[hlela | edit source]

Kuletindzawo letiyinkhangala kuhlala i-mountain reedbuck, baboon troops kanye nerock hyraxes. I- Hippo kanye necrocodile akhona kuBlyderivierpoort Dam. Impala, kudu, blue wildebeest, waterbuck kanye nezebra tikhona kulendzawo.

Tinhlanti tasemaveni letifana nema smallmouth bass, brown kanye ne rainbow trout tiyatfolakala kulomfula, lokukwehlisa bubanti be Treur river barb.[3]  Ngekusebentisa tindlela tesayensi letitste ngemnyaka wa 1970, iphatseke kahle lendzawo .[4] Ema-Natal mountain catfish titfolakala ngekwehlukana eLimpopo , futsi i-Belvedere creek ngiyo yodvwa indzawo lapho i- Rosefin barb itfolakala khona.

EmaAfrican fish eagle kanye nema African finfoot ayatfolakala lapha eBlyde River. I-lowveld icuketse emapurple-crested lourie, emerald cuckoo, red-backed mannikin, golden-tailed woodpecker, gorgeous bushshrike, white-faced owl kanye nema raptors lafana nema white-backed vulture, gymnogene, black-chested snake eagle, Wahlberg's eagle and long-crested eagle. Lamanyenti ema raptors latfolakala kakhulu kuletintsaba afaka ekhatsi ema cape vulture, black eagle, jackal buzzard, peregrine falcon, lanner falcon kanye nema rock kestrel.

Tinyoni letihambisana letihlahla letinetimbali tifaka ekhatsi ema Gurney's sugarbird kanye nemalachite sunbird. Umndeni wema bald ibis atfolakala etincenyeni letinetjani ngaphandle kwema cape eagle-owl kanye nema red-breasted sparrowhawk. Tinyoni tesiganga letikhona tifaka ekhatsi ema crowned eagle, Knysna lourie, cinnamon dove, olive bushshrike, green twinspot kanye nema wood owl.

Tihlahla[hlela | edit source]

Ten species of the Proteaceae occur within the reserve's confines,[5] among which the Blyde river protea which is endemic to the canyon.

Inhlanyelo yalesiciwi ihlelenjiswe  njenge Northeastern Drakensberg High-Mountain Sourveld ecoregion, indzawo lesengcupheni  yemlilo lobangelwa ngumbani. Tihlahla tayo letehlukahlukene tibangelwa kutfolakala kwemvula lelingene lebalelwa ku-541 mm kuya ku- 2,776 mm ngemnyaka kanye nePedology. Lendzawo icuketfwe kakhulu ngobe ifaka ekhatsi tindzawo letifana nema- grassland plateaus, ticoja , ema-sponge , ema-grassland slopes,tiganga tema-afromontane , riparian forest, indzawo yemahlatsi lanemswakama, nendzawo yemahlatsi lomile kanye nema shrublands. Tiganga letine letitfolakala kuyo i-Afromontane Forest, North-eastern Mountain Sour Grassland, Sour Lowveld Bushveld kanye ne Mixed Lowveld Bushveld.

Tihlahla letehlukene letitfolakala lapha tibalelwa enkulungwaneni. Loku kufaka ekhatsi i- cycads le tfolakala ngekwemvelo kulesiciwi sase Blyde river cycad, lokungafaka ekhatsi 200 tintfo.[6] Tinhlobo te-orchid, lily kanye neprotea ( ngalokwetayelekile i-Protea ne Faurea) tiyatfolakala. Ema Tree ferns akhula encenyeni leyehlelako.

Tiganga letivela ngekwemvelo tivala umhlaba lolinganiselwa ku 2111 ema hekitha alesiciwi. Kutsiwa lokuvalwa kwehlukaniswe ngetindlela letehlukile tesayensi kusukela ebudzeni kwetintsaba kuya ekuhlukeni kwemnotfo walendzawo.

Indzawo letayelekile[hlela | edit source]

Lesiciba sitfolakala ngase mpumalanga nelive madvute ne Mariepskop neKlaserie Waterfall Nature Reserves, kanye nendzawo yase Mapulaneng , ngaphasi kwe escarpment. Simo seticiwi nabomakhelwane bato atikakhohlwa. Yonkhe imisebenti yekulima leyenteka lapha kuleticiwi imisiwe.

Indzawo yase Percy Fitzpatrick neyase George Fullerton's summer quarters ngemnyaka wa 1880 beyitfolakala e-Paradise Camp 24°55′24″S 30°52′08″E / 24.92333°S 30.86889°E / -24.92333; 30.86889 (Paradise Camp), emakhilomitha yasitfupha neNingizimu nelive. Madvute neGods window kutfolakala emabhudlo lafaka ekhatsi,i- Berlin Falls kanye neLisbon Falls.[7]

References[hlela | edit source]

  1. "Three Rondavels". SA-Venues. Retrieved August 31, 2016. 
  2. Rowe, Christine. "Heritage management of archaeological, historical and industrial resources on the Blyde River Canyon Nature Reserve". repository.up.ac.za. University of Pretoria. Retrieved 20 April 2016. 
  3. Template:IUCN
  4. "The Olifants River System, Ecoregions 4.03 & 4.05". State of the Rivers Report, South African River Health Programme. Water Affairs. Retrieved 25 December 2013. 
  5. "Species by Nature Reserve for Mpumalanga Parks Board: Blyde River Canyon Nature Reserve". Protea Atlas Project. 2003-01-27. Archived from the original on 14 April 2012. Retrieved 2 December 2011. 
  6. "Encephalartos cupidus". The Cycad Society of South Africa. Archived from the original on 3 January 2012. Retrieved 8 December 2011. 
  7. "Mpumalanga Attraction - Berlin Falls". Mpumalanga Tourism and Parks Agency. Archived from the original on 27 September 2011. Retrieved 27 August 2011. 

External links[hlela | edit source]