Jama kaNdaba

From Wikipedia

  Inkhosi Jama kaNdaba (c. 1727 Tian 1781) indvodzana ya Ndaba kaMageba, bekayinkhosi yeMbuso wemaZulu kusukela nga 1763 kuya ku 1781. Kutsiwa waphrofetha kutalwa kweNkhosi Shaka. Umkhulu wakhe bekuyiNkhosi Mageba kaGumede.

Umlandvo[hlela | edit source]

Ligama lakhe lisuselwa egameni lesiZulu lelisho kutsi "loyo lonemtimba locinile".

Umshado[hlela | edit source]

Washada, emkhatsini walabanye, na Mthaniya Sibiya, lowamtalela Senzangakhona, lowamlandzela ekubuseni. Senzangakhona bekangubabe wemakhosi lamatsatfu emaZulu, kufaka ekhatsi lomkhulu, Shaka. Waphindze waba nendvodzakati lebitwa ngekutsi nguMkabayi kaJama.[1]

Indvodzakati yakhe Mkabayi[hlela | edit source]

Mkabayi watfolela Jama umfati lobekatiwa ngekutsi nguMthaniya ngenca yababe wakhe Jama lobesekakhulile ngaphandle kwekutfola umtfwana wemfana lotohlala esihlalweni sebukhosi. Wakwenta loku ngaphandle kwelwati lwababe wakhe futsi nakakutfola watsi: "Nenzengakhona", lokusho kutsi "wenteke ngendlela lefanele". Indvodzana yekucala yaMthaniya yabitwa ngekutsi nguSenzangakhona "sente kahle", ngemuva kwemetamo yabodzadzewabo yekutfola babe wakhe lotawulandzela. Mkabayi bekangumlingani wemawele futsi lisiko lemaZulu belikhipha umhlatjelo wekutsi lelinye lemawele linikelwe kute kuvinjelwe inhlanhla lengaholela ekufeni kwalomunye webatali.[2]

Jama wala kubulala lomunye wemantfombatana akhe waphindze wephule lisiko lelatiwako. Umphumela waloko waba kutsi umfati wakhe ashone ngaphandle kwekumtala umlandzeli. Mkabayi wanikela imphilo yakhe yonkhe ekunakekeleni uMbuso wemaZulu ngenca yemhlatjelo batali bakhe labamniketa wona kutsi aphile.

Tinkomba[hlela | edit source]

  1. Omer-Cooper, J. D. (1965) "The Zulu Aftermath," London: Longman
  2. The Oxford Encyclopedia of Women in World History, Volume 1 by Bonnie G. Smith